Maslow Hiyerarşisi ve Dijitalleşme
Bir dijital göçmen açken internete girmeyi pek öncelikli bir eylem olarak değerlendirmez. Ama bir dijital yerli için acıktığında internete girip yemek siparişi vermek mutfağa gitmekten daha doğaldır.
Orhan Bursalı 23 Ocak 2015 tarihli Cumhuriyet Bilim Teknoloji Eki’ndeki yazısında Maslow’un İstekler Hiyerarşisi’ne “bilgisayar, cep telefonu, internet” üçlüsünü (en alt düzey olan “fizyolojik ihtiyaçlar”ın da altında yer alacak şekilde) ekleyerek bir tartışma başlattı.
Öncelikle neden bu üçlü de başka teknolojik ögeler değil? Batı kültürüne göre insan kuşakları genel olarak ikiye bölünmekte: Dijital Göçmenler ve Dijital Yerliler. Bu ayrıma sebep ise yetişen nesillerin bu üç teknolojiyle etkileşimleri. Bu üç teknolojinin yaşamı domine etmediği zamanları görmüş kadar yaşlı olanlar dijital göçmenleri, böyle bir dünyayı görmemiş oldukları için zihinlerinde bile tasavvur edemeyecek kadar genç olanlar ise dijital yerlileri oluşturmakta. Y Kuşağı, Z Kuşağı denilen kuşaklar hep dijital yerlilerin alt kümeleridir.
Bu üç teknolojinin toplumda yaygınlık kazanma süreci dikkate alındığında K.Amerika, Batı Avrupa ve İskandinavya’da 1980 sonrası doğanlar dijital yerli grubunu oluşturuyor. Böylece Y Kuşağı 1981-2000 ve Z Kuşağı da 2001-2020 döneminde doğanlardır.
Bu tanımı baz aldığımızda ülkemiz için aynı dönemleri varsaymak doğru olmayacaktır. Çünkü ülkemizde bu üç teknolojinin yaygınlaşması yukarıda anılan bölgelerle aynı dönemde olmamıştır. Her ne kadar ülkemizde bu konuda akademik bir çalışma yapılmamışsa da “hariçten gazel atarak” Y Kuşağı’nın 1991-2010 ve Z Kuşağı’nın da 2011-2030 arasında doğanlardan oluşması gerektiğini öne sürüyorum.
Bu üç teknoloji özellikle dijital yerliler için gerçekten de fizyolojik gereksinimlerden de önce gelebilir mi? Yani piramidin en alt basamağının da altında yer alacak şekilde bir taban oluşturabilir mi? Bu konudaki görüşüm olumsuz.
Dijital yerlinin sosyo-ekonomik gelir düzeyi ne olursa olsun giderek bu üçlüye bel bağlama, bağımlı olma hali artmaktadır ama günün sonunda bu üçlü aslında bireyin Maslow’un üçgenindeki üçüncü basamaktan sonra ve özellikle de kendini gerçekleştirme olarak isimlendirilen son aşamasındaki murada ermek için gerekmektedir.
Bu çerçevede bu üç kritik teknoloji en alt düzey olan fiziksel gereksinimler bölümünden (miminal dahil olsa) başlamak üzere en çok beşinci bölümde ağırlığını hissetiren bir oranda (ama beşli hiyerarşinin içinde) geometrik bir artış gösterecek şekilde Maslow’un basamaklarının her birini diklemesine keserek bireyin yaşamında yer almaktadır.
Bir dijital göçmen açken internete girmeyi pek öncelikli bir eylem olarak değerlendirmez. Ama bir dijital yerli için acıktığında internete girip yemek siparişi vermek mutfağa gitmekten daha doğaldır.
Resim:
(Aşağıdan yukarıya doğru grafikte yer alan seviyeler (her iki üçgenin içi de aynıdır) : 1)Fizyolojik ihtiyaçlar (hayatta kalma), Hava, Barınma, Su, Yiyecek, Uyku, Seks 2) Sosyal İhtiyaçlar, Arkadaşlık, Aile 3) Saygı, Kendine Saygı, Güven, Başarı 4) Kendini Gerçekleştirme, Yaratıcılık, Problem Çözme, Güvenilir Olma, Kendiliğindenlik)
