felsefe taşı

Muhafazakar akımların istilası ile gerileyen medeniyetleri şövalyeler kurtarmıştır. Bugün de dünyanın her yerinde toplumlar kendi şövalyelerini bekliyor. Bellidir ki bu kere onlara “dijital şövalye” diyecekler!

4 Mayıs 2016 Çarşamba günü Hacettepe Üniversitesi’nde bir konferans verme imkanım oldu. Etkinlik, Edebiyat Fakültesi’ne bağlı Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü’nün organize ettiği Çarşamba Konferansları serisi kapsamındaydı. Konferansımın adı “Dijital Bilgi Toplumu ve Sorunları” idi.

Bilgi Toplumu; sanayi toplumunu izleyen yeni bir halkadır ve sanayi toplumunun mimarlarının inadına karşılık, sanayi sonrası toplumun bir diğer adı değildir.

Bugün bilgi toplumunun ilk sıkıntısı “ortak dil” oluşturamamakla ilgilidir. Örneğin Türkiye’de bu topluma verdiğimiz isim bile bizi yanıltıyor. Bilgi toplumu derken kastettiğimiz şey “enformasyon toplumu” ancak biz onu “bilgi” kelimesi ile anıyoruz.

Benzer şekilde semantik olarak dijital yerli ile dijital göçmen kuşakları ayırt ederken de batının kuşak dönemlerini olduğu gibi alıyor, onun gerisindeki tanımı ülkemizdeki kültürel dinamiklere uyarlamıyoruz.

Bu uvertür sorunların yanında büyük sorunlar var. Bunların başında bilgi toplumunu oluşturan dijital altyapı unsurlarına herkesin eşit düzeyde erişememesinden kaynaklanan dijital uçurum olgusu gelmekte. Sanayi toplumunun gelir dağılımında yarattığı uçuruma bilgi toplumu adeta dijital uçurum ile cevap vermekte.

Bilgi toplumu ifade özgürlüğünün yaygınlaşmasına ön ayak alıyor. Öte yandan bununla birlikte yükselen iki temel sorun var. Birincisi nefret söylemi, ikincisi de dijital gettolaşma. Herkes kendisini ifade ediyor, karşısındakine söz hakkı tanımak istemiyor, onu ötekileştiriyor ve kapılarını ötekilere sıkı sıkı kapattığı dijital kutuplarda kendisi gibi düşünenlerle totoloji oluşturuyor. Zaman zaman ötekilerle youtube videolarının yorumlarında buluşuyor ve birbirlerini karşılıklı eşsiz küfürler ederek selamlıyorlar.

Bir başka sıkıntı ekonomik alanda. Dijitalleşen ekonomi nesnelerin interneti ile her zamankinden çok daha büyük bir “tehdit” oluşturmaya başladı. Öyle ki bu aşamaya dek dijital ekonomiyi marjinal veya tamamlayıcı olarak nitelendiren çevreler nihayet bunu radara almaya karar verdi. 4. Sanayi Devrimi olarak paketlenen bu süreç aslında sanayi toplumunun tanımlamış olduğu bireyden bambaşka bir formasyona sahip insanların oluşturduğu yepyeni bir devrimdir; evrim ya da evre değil.

İşine geldiğinde kavramları eğip bükmekten geri kalmayan kapitalist düzen belli ki bu devrimi de bünyesine katabilmek için kelime oyunu yapıyor. Sanayi devriminin dördüncü evresi veya halkası diyeceğine bunu dördüncü devrim olarak nitelendiriyor. Bu sayede güya sanayi devriminin kendisi alternatifi olabilecek olgu olmaktan alternatifsiz bir meta-olgu düzeyine terfi etmiş olacak. Kapitalizm, modernite, sanayi toplumu hep kalacak ama bunun değişen teknolojilere göre yeni yeni devrimleri olacak! Yok öyle şey! Kapitalist ekonomi 80li yıllarda topu dikti, bunu ilan etmek otuz sene sürdü. Ancak kapitalizm dönemi o kadar uzun ve yıpratıcı oldu ondan sonra sosyalizm ve komünizmin geleceği öngörüsü zayıfladı. Gelmekte olan başka bir şey!

Bu eğilimler tüm dünyada toplumları daha muhafazakar hale getirmekte. Barbar akımların Avrupa’yı istila etmesiyle medeniyetin gerilemesi gibi 21. yüzyılın dünya medeniyeti de yeni bir gerileme dönemine girdi. O zaman olduğu gibi bugün de toplumlar kurtarıcı rolündeki şövalyelerin sahneye çıkmasını bekliyor. Bu kez çıkacak olanlar bellidir ki dijital şövalye olarak anılacak.