Gün olur…
Yazıma ünlü şairimiz Orhan Veli’nin “Gün olur alır başımı giderim…” şiiriyle başlamak istedim.
“Gün olur, alır başımı giderim,
Denizden yeni çıkmış ağların kokusunda.
Şu ada senin, bu ada benim,
Yelkovan kuşlarının peşi sıra.
Dünyalar vardır, düşünemezsiniz;
Çiçekler gürültüyle açar; Gürültüyle çıkar duman topraktan.
Hele martılar, hele martılar, Her bir tüylerinde ayrı telaş!…
Gün olur, başıma kadar mavi;
Gün olur başıma kadar güneş;
Gün olur, deli gibi… “
İstanbul Boğazı’nın en önemli canlılarından olan Yelkovan kuşlarının nesli tehlikede. İstanbul Avrupa Kültür Başkenti olduğu 2010 yılından beri “Yelkovan İzleme Projesi” ile gözlem altına alınan bu deniz kuşlarının yaşamlarının büyük bir bölümü açık denizlerde tatlı suya ihtiyaç duymadan geçer. Martı iriliğindeki bir açık deniz kuşu olan yelkovanların birçok türü de bulunmakta. Ülkemizdekilersarı gagalı olan türüdür (Puffinus kuhlii). Çok iyi yüzücü ve dalıcı özelliği olan bu kuşlar ortalama 45 cm uzunluğunda olup sivri ve uzun kanatlarıyla çok uzun mesafeler kat ederler. Genellikle koyu sırt rengine karşılık karın altları beyazdır. Çengelli gagalarıyla balık avlama ustasıdırlar su yüzeyine değdi değecek derecede yakın seyrederler. Karayı sadece kuluçka dönemlerinde görürler, tüm bunları da 15 yıla sığdırmaya çalışırlar.
2010’daki projenin son istatiksel verilerinde İngiliz Kraliyet Kuşları Koruma Derneği, İstanbul Kuş Gözlem Topluluğu ve Doğa Derneği’nin birlikte yürüttüğü çalışmaların neticesinde boğazda 4 saatte geçen 90 bin yelkovan kuşu tespit edilmiş. 2012 de ise Akdeniz havzasında en yoğun geçiş olmuş. Karadeniz’den Marmara’ya ise 75 bin uçuş tespit edilmiş. İşte bu gönüllü işe devam edebilmesi için gönüllülere ihtiyaç var. Nesli tükenme tehdidinde olan bu kuşları proje çerçevesinde geçiş alanları, beslenme, üreme yerleri hakkında verileri toplamak. Bu projeye destek için yelkouanshearwater.org internet sitesinden detaylı bilgi ve kayıt mümkün. Bu kuşları ünlü şairimiz bile kaleme aldığına göre bir bildiği vardır. Gün ola harman ola… 2018 dünyamızı bu doğal canlılardan eksik etmesin.
