THERIANTHROPY
” THERIANTHROPY ” (Theri = Hayvan, Antro = İnsan)
İnsanların şekil değiştirme yoluyla
diğer hayvanlara başkalaşımı şeklindeki mitolojik kabiliyettir,
eski mağara çizimlerinde de tasvir edilir.İnsan formundan hayvan formuna, sonra tekrar hayvan formundan insan formuna şekil değiştirebilme kabiliyetinin en iyi bilinen formlarından biri kurt adamlarla (Werwulf = Werewolf) ilgili hikayelerden hatırlanabilir. Akademik literatürde zihinsel bir hastalık mı yoksa manevi bir inanç mı olduğuna dair görüşler farklıdır.
Şekil Değiştirme = “Shapeshifting” fikri, en eski totemizm ve Şamanizm formlarının yanı sıra en eski mevcut literatürlerde ; Gılgamış Destanı ve İlyada gibi destansı şiirlerde mevcuttur.
Fuzuli Bayat ; “İnsanla hayvan ruhu arasında fark görülmemesi,
insandan hayvana, hayvandan insana dönüşülebilinmesi denkliği, Türklerin var oldukları andaki ilk inanç sistemlerinden bu yana kendini gösterir” demektedir.
▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂
Yaklaşık 30-35.000 yıl önce
dünyadaki Paleolitik insan kültüründe,
Fransa’da Les Trois Frères’de bulunan
mağara çizimlerindeki gibi
öncelikle mağara sanatı ile temsil edilen
bir sembolizm patlaması söz konusudur
ve bu mağara sanatında görüntülerin birçoğu
insanların, memelilerin ve kuşların
natüralist görüntüleri olsa da,
teriantropik varlıkların,
yani kısmen insan, kısmen hayvan
( aslan kadın , bizon adam vs)
şekil değiştiricilerinin geniş bir temsili de vardır.
▂▂▂▂▂
Bu mağara resimlerinde
İnsanlar nadiren tasvir edilir,
ancak belirgin olarak
insan ve hayvan özellikleri
(genellikle insan gövdesini bir hayvan başı ile birleşmiş olarak) temsil edilir.
Bu kompozit canlılara
“Antropozoomorflar, Therianthroflar veya Büyücüler” denir
▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂
Therianthropy açıklama çabalarında
Reenkarnasyon,
astral kayma,
Ruhun yanlış bir fiziksel bedene yerleşmesi ile de ilişkilendirilmesi söz konusudur.
▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂
Astral projeksiyon, şamanizmin temel yeteneğidir
Bu esnada “ka” denilen
astral cisimcik
hayvan biçimini alır.
▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂
Therian,
bir hayvanla
güçlü bir ruhani bağlantısı olduğunu hisseden kişidir..
Bu duygu, yanlış bedende doğduklarını hissetmekten
(Eşcinsel olmak gibi)
bir ruhsal rehbere veya reenkarne edilmeye kadar değişebilir.
Birçok farklı teriyen türü vardır
▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂
Metamorphosis, morphing, transformation, transmogrification veya mimic olarak da geçen
Therianthropy yerine
bazen ” zoantropi ” genel terimi de kullanılmaktadır ;
Lycanthropy ( kurt haline dönüşüm),
Cynanthropy (köpek haline dönüşümü)
ve Ailuranthropy (kediye transformasyon)
▂▂▂▂
Sinantropi (Cynanthropy)
tıpta kişilerin köpek oldukları patolojik yanılsamasıdır
ve antropoloji ve folklorda ,
köpek ve insan formu arasında
dönüşümlü olarak şekil değiştirmenin varsayılan
büyülü pratik
veya kombine köpek ve insan anatomik özellikleri içerme durumu bir tür therianthropydir
ki Antropolog David Gordon White,
Orta Asya’yı “sinantropinin girdabı” olarak adlandırır
▂▂▂▂▂
Avrupa folkloru ise Ailuranthropy (werecats) içerir.
▂▂▂▂▂
Din tarihçisi Mircea Eliade ,
hayvan kimliği ve hayvanlara dönüşüm ile ilgili inançların
yaygın olduğunu gözlemlemiştir.
Eski Hint mitolojisi,
bazen insan formunu alabilen yılanlar olan Nāga’yı anlatır
Hinduizm Kutsal yazıları,
insanları aldatmak için hayvan formları varsayarak
şekil değiştiren Rakshasa’yı (iblisler) tarif eder.
Tatar folklorü,
kendini güzel bir genç kadına dönüştürebilen
yüz yaşındaki bir yılan olan Yuxa’yı içerir
▂▂▂▂▂
‘ Theriocephaly ‘
Antropomorfik veya insan vücuduna bağlı
bir hayvan başı olan varlıkları ifade eder;
örneğin, eski Mısır dininde tasvir edilen tanrıların
hayvan başlı biçimleri
Her tanrının farklı bir rolü olan Mısırda
buna uygun olarak Tanrı bir hayvan ile birlikte
tasvir edilmiştir.
Örneğin Çakal başlı tanrı Anubis’in
ölüm ve cenaze tanrısı olmasının sebebi,
çakalların mezarlar etrafında dolaşması ve leş yiyici olmasıdır.
Boynuzlu Kelt tanrısı Cernunnos veya Herne,
yarı insan, yarı keçi tanrısı Pan,
ibis başlı Thoth yanısıra Deniz kızları
Hinduizmde de fil başlı Ganesha da diğer örneklerdir.
▂▂▂▂▂
Therianthropik ;
(özellikle bir tanrının)
bir hayvan formunu bir insan formuyla birleştirerek
‘insan vücudu ve hayvan başı ile
tiriyotropik
veya melez bir biçimde tasvir edilen tanrılar’ ı
anlatmak için kullanılan sıfattır.
▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂
Çin ve Slav efsanelerinde
Kurt adam hikayeleri mevcuttur.
Erbörü,
Türk halk inancında kurt adama verilen isimdir.
Dişi olarak “Eşbörü”
İskitler de
bazı olağanüstü büyücülerin
her yıl birkaç gün için kurda dönüştükIerine inanıyorlardı.
Hayvanlardan inen insanların hikayeleri,
kabile ve klan kökenleri için ortak açıklamalardır.
Türk efsaneleri
kurtların torunları olunduğunu söyler.
Altay mitolojisinde Türk ve Moğol halkları için
kurt bir saygı hayvanıdır.
Şamanik Türk halkları,
Türk efsanelerinde kurtların torunları olduklarına inanıyorlardı.
▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂
Yunan ve Roma mitolojileri
hayvana dönüşüm örnekleri ile doludur.
Zira Yunan Mitolojisinde,
şekil değiştirmeyi
kurbanlarını cezalandırmanın bir yolu olarak
kullanan birçok tanrı ve tanrıça vakası vardır
▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂
Japon efsanelerinde “kitsune” isimli
insan kılığına girebilen tilki ruhlarından söz edilir.
▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂
“Şamanın öteki dünyayla
veya hayvanların ruhlarıyla olan ilişkilerinde
Totemcilik anlayışını da buluruz.
Totemcilik insanla
hayvan veya bitki gibi doğal nesneler arasında
bağ olduğu
inancına dayanır.
Kuzey Amerika’daki yerli kabileler
bu bağ inancını
boyalı ve oymalı ve üzerinde simgesel anlam taşıyan
hayvan resimleri bulunan,
totem denilen bir ağaç kütüğü
dikerek göstermektedirler.
▂▂▂▂▂
Totemcilik de
Şamanizm gibi bir din değildir
ve aralarında
girift bir ilişki vardır.
Çünkü Şamanizm’de gördüğümüz
hayvan- ata ruhlarını
bu totemler üzerinde görebiliriz”
▂▂▂▂▂▂
Şamanın hayvan görüntüsü
Şamanın hamisi olan
( yardımcı ruhların başı)
hayvan ana (İye-Kııl/İne-Kııl veya Kep-Kııl)
ile açıklanmaya çalışılır.
İye kıl veya emeget
şamanın ruhunun eşi ( alter ego)
veya onun hayvanda tecessüm eden canı olarak adlanır..
Hayvan ana
çoğu zaman
demir kanatlı kartal veya kanatlı rengeyiği,
nadiren de ayı ve öküz olarak geçer.
▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂
“Kamlık zamanı
Şamana yardım eden bu ecdat Şaman ruhu,
her hangi bir hayvana dönüşebilir.
Ecdat Şaman ruhu ile
Şamanın hayvan ana ruhu,
adayı Şaman statüsüne hazırlamakta
önemli rol almış olurlar
Şamanın ana ruhu,
hayvan donuna girerek
Şamanın hayvan anasına çevrilir.
Hayvan ananın,
ait olduğu Şamandan bağımsız bir şekilde yaşamasına rağmen o, Şamanın kaderiyle birebir bağlantılıdır
Şaman savaşlarında, Şamanın evde oturduğu halde
ruhunun başka bir yerde
başka bir Şaman ruhuyla savaşması da
hayvan ana olgusuna bağlanmaktadır.
Nitekim savaşan
Şamanın kendisi değil
hayvan anasıdır.
Bu sebeptendir ki
Şamanlardan bazılarının boğa,
bazılarının kartal,
bazılarının da tek gözlü varlığa dönüşmesi,
hayvan ananın nasıl tasavvur edildiği ile ilgilidir.
Ayrıca hayvan ananın
değişik donlara girebilmesine de inanılmaktadır.
Hayvan ananın yaralanması ve ölmesi,
benzeri şekilde Şamanın da
yaralanması ve ölmesiyle sonuçlanır.
-F. Bayat /Ana Hatları ile Türk Şamanlığı-”
▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂
Asya Türk Şamanizminde
Şamanın giysisi (manyak)nin
hayvan biçimli olması,
hem kendi atasının, hem de o hayvanın
şekline dönüşebileceği anlamına gelir.
Metamorfoz olarak görülen bu durum
daha sonraki İslam anlayışı ile
“Don değiştirme = Donuna girme”
olarak nitelenmiştir.
▂▂▂▂▂
Şamanizm inancında,
Şamanların
hayvanlarla iletişim kurabilmek
veya hayvana dönüşebilmek gibi
doğaüstü güçleri olduğuna inanılır;
örneğin
Güney Amerika şamanlarının
jaguara ve pumalara dönüşebildiğine inanılırdı
Mezoamerikan halk dininde,
bir nagual/ nahual,
bir hayvan formuna şekil değiştirme gücüne sahip insandır.
▂▂▂▂▂
” Batı Afrika ve Amerikan yerlilerince
her bireyin bir ruh hayvanı bulunur,
ruh hayvanları
bireyin kişiliğini oluşturur,
korur, bilgelik ve ilham sağlar.
Kuzey Amerika yerlileri
belirli bir olgunluğa geldiklerinde
ruh hayvanlarını keşfederler,
bu inanca Nagualizm denir.
Kişinin seçilen “Nagual” hayvanını öldürmesi
veya zarar vermesi yasaktır
aksi takdirde kişi kendi ölür veya acı çeker”
▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂
Kişinin,kendisini kurt yada başka bir hayvan sandığı
akıl hastalığı “Likantropi” olarak bilinir
Klinik lycanthropy
genellikle ciddi psikoz ile ilişkilidir
Kimileri de Klinik lycanthropy’yi
afektif ve şizofrenik bozukluklarda bulunan
kendilik bozukluğu anlamında
bir yanılsama
veya diğer psikiyatrik bozuklukların bir belirtisi olarak görür.
▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂
Bir therianthrof (veya therian),
ruhsal anlamda
insan olmayan-hayvan olduğuna inanan
veya hisseden bireylerdir
▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂
Fuzuli Bayat’ın da belirttiği gibi
şamanların erkek veya kadına dönüşmelerindeki
durum da
buna benzerdir;
Ana Hatlarıyla Türk şamanlığı kitabında
__ “Şamanlar hakkında mevcut memoratlarda,
erkek Şamanların kadına dönüşmeleri
ve doğurmaları
ve bir müddet geçtikten sonra
yeniden erkek olmaları
sadece Şamanların
ne erkek ne de kadın olmayıp
üçüncü bir grup oluşturduğunu
vurgulamak içindir.
Nitekim Şamanların kostümlerindeki
her iki cinse ait simgelerin bulunması da
onların üçüncü bir grup oluşturduğunu
tasdik eder.
Onların erkek veya kadın olmaları
veya biseksüel olmaları
veya
cinsiyetlerini değişmeleri
*** yalnız ve yalnız
mistik anlam taşır.
Şaman
bütün hallerinde normal bir insandır”
demektedir
………………
▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂▂
Sanatçı : SUSAN SEDDON BOULET
