Kirlidir Savaşlar
Hep beraber oturduk, kimin haklı kimin haksız olduğunu tespit etmeye çalışıyoruz.
Savaşın ilk kurbanıdır masumiyet. Ama propaganda araçları güçlendikçe masumiyet yıkılmamış da ayaktaymış gibi varlığını sürdürmeye çalışır. Dijital kültürün en büyük dertlerinin başında dezenformasyon geliyor. Bilinçli olarak yalan haber üretmek-yaymak. Dezenformasyon aslında daha büyük bir çöplüğün en pis kısmı. O büyük çöplük ise mezenformasyon (misinformation). Yani (farkında olup olmadığına bakmadan) yalan içerik yaymak!
Oysa savaş varsa, savaş sürüyorsa, ne mezenformasyon bir anlam ifade eder ne de dezenformasyon. Ne yani? Savaşan taraflardan birisi kendi lehine ya da aleyhine ayırım yapmadan hep doğru bilgiyi paylaşırsa, sırf böyle objektif davranıyor diye masumiyet ona mı özgülenecek? Savaşta olma hali, bir insan evladını öldürme eylemi, kabul edilebilir fiiller içine mi girecek?
Gerek ana akım medyada gerekse de yeni medya araçlarında iki ülkenin üst düzey reaksiyonlarını izlemek mümkün. Bir tarafta yeryüzü kültürü son kırk seneyi yaşamamış, dijitalleşmemiş gibi hantal bir klasik yapı. Diğer tarafta ise medyayı etkin bir şekilde kullanan çevik, taze bir model. Hantal yapı o kadar az iletişim kuruyor ki içerik ya bildik malumatın tekrarından öteye geçmiyor ya da bir değer içermiyor. Çevik yapı ise başını-gözünü yararak, dezenformasyonu da mezenformasyonu da kullanarak, eline ne geçerse dünyaya savuruyor (“taş yok mu, taş”).
Global propaganda aygıtı ise ta W. Bush zamanından beri popülerleşmiş o kutuplaşmanın ışığında reaksiyon gösteriyor: Ya bizim tarafımızdan ya da karşı taraftasın! (Kutuplaşma deyince ister istemez akla şu ünlü tespit geliyor: “İnsanlar IO’a ayrılır. İkili sistemi bilenler ve bilmeyenler”).
Bu tablo karşısında medyanın servis ettiği haber ya da içerik parçalarının doğru olup olmadığını araştırmak-irdelemek değerini yitiriyor! Ukrayna cumhurbaşkanının bir haftadır Kiev’de değil de Polonya’da olduğu ortaya çıksa bu neyi değiştirecek? Bir kenarda onu Polonya’ya ya da başka bir yere götürmek üzere hazır bekleyen bir hava aracının duruyor olması? Öldürüldü denilen askerlerin sağ çıkması? Üst düzey bilmem kimin karısı silahları kuşandı düşman askerini bekliyor diye yayılan fotoğrafın iki sene önce bir av partisinde çekildiğinin tespit edilmesi?
Aldatma oyunu iki boyutta aynı anda sürüyor. Bir yanda Ukrayna ile Rusya’nın birbirine girmesini arzu edenlerin perde arkasından bu kavgayı başlatmak ve belli bir seviyeye dek sürdürmek için yaptıkları. Diğer yanda ise savaşıyor olmanın kendisinin bir insanlık suçu olduğunun gözlerden-vicdanlardan saklanması ve illa ki birinin haklı diğerinin haksız olduğu hükmüne götürmek üzere insanları-toplumları doğru-yalan-yanlış haber-içerikle yönlendirmek.
Hep beraber oturduk, kimin haklı kimin haksız olduğunu tespit etmeye çalışıyoruz. Oysa masumiyetin şehit verildiği diyarlarda kim varsa, istisnasız hepsi suçludur. Ne elinde daha güçlü silah olanlar ne de “demokrasi”yi gerçek yüzünü gizlemek üzere bir maskeye dönüştürmüş olanlar istisna teşkil eder. 90’larda ABD Irak’a girdiğinde dünya ilk kez bir savaşı televizyondan canlı izlemiş ve post-truth (gerçek-ötesi, doğru ötesi) dönemi başlamıştı. Dünya şimdi de savaş diye bilgisayar oyunlarından kırpılmış sahneleri izleyerek seviye atlıyor. Kirli olmayan savaş var mı?
