felsefe taşı

Türkler köklü bir toplum yapısına sahip olmakla birlikte Orta Asya’dan günümüze pek çok farklı coğrafyada yaşamış, farklı dinlerle ve birçok milletle etkileşim içerisine girmiştir. Bu durumdan dolayı neredeyse her çağda farklı alfabeleri kullanmışlar ve farklı dillerden etkilenmişlerdir. Tam olarak kesin bir bilgi elde edilememesiyle beraber kendine ait alfabeye sahip olarak kabul edilen ilk Türk kökenli toplum Göktürklerdir.

Zaman içerisinde ise konuşulan dil pek farklılık göstermese de yazı dili ve alfabe değişikliklere uğramıştır. Geçmişten günümüze Türkler tarafından yaklaşık ondan fazla alfabe kullanılmıştır, bunlardan başlıcaları: Göktürk, Uygur, Arap, Kiril ve Latin alfabeleridir.

Latin kökenli çağdaş alfabe 1 Kasım 1928’de Atatürk’ün gerçekleştirdiği Harf Devrimi ile kabul edilip kullanılmaya başlanmıştır. Büyük Türk ulusu bilgisizlikten, azemeklekısayoldanancakkendivesoyludilinekolaycauyanböylebiraraçlasıyrılabilir. Bu okuma-yazmaanahtarıancak Latin kökündenalınanTürkalfabesidir.29 harftenoluşanbuyazısistemi, kullanılandiğeralfabeleregöredahakolayveöğrenilmesidahabasittir. AyrıcayapılanbazıtoplantılarsonucundadiğerTürktoplumlarında da kültürvedilortaklığınısağlayabilmekamacıyla 34 harfli Latin alfabesininkullanılmasıkararı da alınmıştır.

Ülkemizdekullanılanalfabe Latin asıllıbiralfabedir.8 ünlü 21 ünsüzharftenoluşanyazısistemindeseslersoldansağayazılır.1928’den günümüzekullanılançağdaşharfler, TürkDilKurumu’nun da çalışmalarıylaTürkkültürünüoluşturarakyaygınlaştırılmasınısağlamıştır.Günümüzde de Latin alfabesiülkemizdahilDünyanüfusununüçtebiritarafındankullanılan en yaygın alfabedir.

Atatürk ve Geometri
“Müsellesin, zaviyetan-ıdahiletanmecmu’ü 180 derecevemüselles-imütesaviyü’l-adla, zaviyeleribiribirinemüsavimüsellesdemektir.”
yerine “Üçgeniniçaçılarıtoplamı 180 derecedirveeşkenarüçgen, açılarıbirbirineeşitüçgendemektir.” dememiziAtatürk’eborçluyuz.
“Müsellesin, zaviyetan-ıdahiletanmecmu’ü 180 derecevemüselles-imütesaviyü’l-adla, zaviyeleribiribirinemüsavimüsellesdemektir.” Osmanlıcabilmeyenlerimizinbucümleyianlayacağınısanmıyoruz.
BugünkullandığımızTürkçeileyukardakicümleşuanlamageliyor: “Üçgeniniçaçılarıtoplamı 180 derecedirveeşkenarüçgen, açılarıbirbirineeşitüçgendemektir.”

1937yılındanönceöğrencilermetamatiğiOsmanlıcaterimlerleöğreniyorlardı.Dahadoğrusuöğrenmiyorlar, ezberliyorlardı. Ta ki, Atatürk’ünbizzatyazdığıGeometrikitabındayenimatematikterimlergeliştirilenekadar.
1937 yılınınKasımayındayenibireğitimveöğretimyılınagirilirken, Mustafa Kemal Atatürk, TürkDilKurumu’nunçeşitlibilimdallarınaaitTürkçeterimlerisaptadığını, busayededilimizinyabancıdillerinetkisindenkurtulmayolundaesaslıadımınıattığınıilaneder. Aynıyılokullarda, eğitimTürkçeterimlerlebasılmışolankitaplarlabaşlarvebuolaykültürhayatıiçinönemlibiradımolur. Atatürk, dildeözleşmeyiolanakların son kertelerinekadarzorlamış, bilimvedüşündilininsadeleştirilmesininveeğitiminTürkçeyapılmasınıngerekliliğiniönemlevurgulamıştır.
Atatürk’üngeometrikitabı, bilimselterimlerinTürkçeleştirilmesindekarşımızaçıkan ilk adımyine, Atatürk’ün 1936-37 kışaylarındakendisininyazdığıvegeometriöğretimindeyolgöstericiolaraktasarlanan 44 sayfalıkbirgeometrikitabı. Kitap, 1937’de MilliEğitimBakanlığıtarafındanyazaradıkonmadanyayınlanmış, 1971 yılında da ikincibirbaskısıTürkDilKurumutarafındançıkarılmış. Kitaptayeralan, günümüzde de kullanılmaktaolanpekçokterim, Atatürk tarafındantüretilmiş. Atatürk’üntürettiğisözcükleriledahaöncekullanılanOsmanlıcasözcüklerkarşılaştırıldığındayapılanişinönemiortayaçıkıyor.Tablodan da görülebileceğigibibugünkullandığımızmatematikterimlerininhemenhementamamı Atatürk tarafından türetilmiş, başkabirifadeylebusözcüklerinbüyükçoğunluğututmuş.Atatürk’ünönerdiklerindensadece “varsayı, pürüzma, dikeyüçgen, dikeyaçı, tümeyaçı, imsiy, ökül, yüre” terimleriyerine, bugünsırasıyla “varsayım, prizma, diküçgen, dikaçı, tümleraçı, benzerlik, tüm/bütün, küre” terimlerikullanılıyor.Bilgilerinize efendim…