felsefe taşı

Fintekler hangi tarafın “Truva atı” çıkacak?
Finans dünyası heterojen. Farklı profilde müşteriler, farklı finansal talepler. Bireyin finansal talepleri ile orta ölçekli bir esnafın, büyükçe bir şirketin ya da global bir kurumun gereksinimleri aynı değil. Bilgisayarın finans dünyasına girmesiyle bu hizmetler yatay ve dikey olarak gelişme gösterdi-göstermek zorunda kaldı. Hizmetler çeşitlendi, özellikleri arttı.

Türkiye’den farklı olarak dünyanın pek çok ülkesinde finans kurumlarının bu değişim-dönüşüme aynı hızda cevap vermesi mümkün olmadı. Özellikle dinamik bireysel müşteri profilinde. Bu farkı kapatmak üzere, aşağıdan yukarıya doğru gelen pazar baskısı yeni bir sektörün oluşmasını olanaklı kıldı: Finansal teknoloji (FinTek) şirketleri.

Fintek şirketleri dijital teknolojileri finansal gereksinimlere hızlıca adapte etme çevikliğiyle finans dünyasında kendine yer edinmeye başladı. Bireysel müşteri segmentinde başlayan bu arz giderek diğer müşteri profillerini de içerecek şekilde genişledi. Ülkemizdeki finans kuruluşları teknolojiye öteden beri yatırım yapmakta. Ancak onlar da zamanın ruhunu yakalayamaz hale geldi: Fintek şirketleri Türkiye’de de kendini gösterdi, ufak da olsa finansal pazardan pay almaya başladı.

Fatura ödemeleri, mikro krediler gibi basit ve düşük risk profilli finansal hizmetlerle başlayan bu yolculuk giderek büyüyor. Bugün bir fintek şirketinden bahsedildiğinde resmin içine kriptoparalar, blokzinciri uygulamaları ve açık bankacılık imkanlarının son yıllarda düzenlemelerle hayata geçirilmesi sonucu temel bankacılık işlemleri de dahil ediliyor.

Global bankacılık sistemi çeşitli risklerle karşı karşıya. Fintek bunlardan birisi. Ancak kriptopara ya da blokzinciri söz konusu olduğunda fintekler daha kabul edilebilir birer rakip. Çünkü onlar aynı paradigmadan geliyor. Pek çok fintek firmasının rüyası, daha büyük bir finansal kurum tarafından satın alınabilecek hale gelmek. O zamana dek rekabet ettiği kurumlardan birisine dönüşebilmek ya da onlardan birisinin içinde erimek! Oysa kripto dünyası farklı bir paradigmanın temsilcisi.

Bu çerçevede finteklerin kriptopara ve blokzinciri temelli uygulamalar sunar hale gelmesi oldukça kritik. Hangisi ötekinin kalesine Truva atı sokuyor belli değil. Fintek kripto paradigmasının Truva atı olarak bildik global finans dünyasını mı ele geçirecek? Yoksa tam tersi global finans dünyası kripto dünyayı kendi bünyeleri içinde asimile etmek üzere mi fintekleri kullanıyor? Her ne kadar genel gidişat güçlüden yana olsa da dijital dönüşümün son otuz sene içinde çok ciddi paradigma değişikliklerine neden olduğu da ortada. iTunes’dan önce kim Apple firmasının dünyanın en büyük müzik perakendecilerinden birisi olacağını tahmin ederdi?

Öte yandan kripto dünyası da boş durmuyor. Fintek boyutu bir yana, De-Fi (merkezsiz finans) ya da DAO (Merkezsiz Otonom Organizasyon) gibi ileri düzey uygulamalarla finansal işlemlerde “aracı”yı ortadan kaldırmayı kafaya koymuş durumdalar. Bugün on bin liralık tüketici kredisi alıp, on iki ay boyunca onu ödemeye hazır bir alıcı kitlenin yanı sıra on bin lirasını böyle bir sisteme dahil edecek satıcılar da var. Bu satıcılar bugüne dek paralarını bankaya mevduat olarak yatırıp, kaymağı bankaların yemesini sağlıyordu. Kripto dünyada artık bu tür aracılara giderek yer kalmıyor! Bankalar çevik davranıp metaverselerde yer alırsa belki kaybetmekte oldukları kripto savaşı lehlerine çevirebilir!