felsefe taşı

“Gök ve yer o zamanlar mevcuttu fakat güneşin ve ayın yüzleri örtülüydü.” Recinos (Popol-Vuh)

“Bir Orta Amerika uygarlığı olan Maya uygarlığı, binlerce yıl boyunca Meksika’nın güneydoğusundan, Honduras, El Salvador ve Guatemala’ya kadar uzanan bir bölgede hüküm sürmüştür. Bu uygarlık M.Ö. 600 dolaylarında yükselişe geçmiş, M.S. 3. yüzyılda altın çağına adım atmış, M.S. 900’e kadar, geniş bir alanda varlığını sürdürmüş ve İspanyol işgaliyle de sona erme sürecine girmiştir. Mayalar yok olmamışlardır, hâlen bu ülkelerde yaşamaktadırlar.”

“Mayaların astronomi, matematik, mimari ve sanat gibi birçok alanda ileri bir uygarlık düzeyinde oldukları görülmektedir. Rabinal Achí, Popol-Vuh, Chilam Balam gibi eserlerin bulunduğu Maya edebiyatı bu kültürün yaşamını betimlemektedir.” “Arkeolojik bulgular Mayalar’ın yaklaşık 3000 yıl önce törensel yapılar inşa ettiklerini göstermektedir. Eski Mayalar ile Olmekler, Olmekler’in varlığı süresince birbirlerinden etkilenmişlerdir.”

Ezoterizmde “Başlangıç nasılsa son da öyle olacaktır” denir. Bazı şeyler yeryüzünde periyodik olarak tekrar eder. Mayalar bu ezoterik bilgi birikimine sahiptirler. Mayalar 2012 için ‘zamanların sonu’ demiştir. Ancak bu yok oluş anlamında değil fiziksel bir değişim anlamındadır. Makronun mikroya etki edeceği kadim bilgisine göre her büyük değişimle birlikte insanlık ruhsal olarak da bir değişim yaşıyor. Mayalar, takvimlerine paralel biçimde geliştirdikleri inanç ve düşünce sistemleri içinde, “Beşinci Güneş” çağının bitimini bir “kıyamet” ya da “dünyanın sonu” gibi görmemişlerdir. Ancak, her bir çağın büyük ve etkili doğal afetler eşliğinde bittiğini anlatan geleneklerine göre, eskisinin yerini alan yeniçağ, düşünce ve düzen açısından farklı dünya koşullarının ortaya çıkacağını öngörmüşlerdir.

“Popol-Vuh ya da Pop Wuh Kişe-Mayaların kutsal kitabıdır. Adı “zamanların kitabı” ya da “olayların kitabı” anlamına gelen Popol-Vuh, Mayalarda kadim zamanlardan beri aktarılagelmiş sözlü tradisyonun yazıya geçirilmesiyle oluşmuştur. 18. y.y.’da rahip Francisco Ximenez tarafından İspanyolca’ya çevrilmiştir. Kitapta evren, Tanrı, evrenin oluşumu, dünya çağları, evrendeki ilkeler, inisiyasyon vs. hakkındaki bilgiler sembolik bir anlatımla sunulur. Elyazması kitabın birinci kısmı yaratılış konusunu içerir. İkinci kısımda ise ikiz kardeşlerin öyküsü bulunur ki, bu öykü inisiyasyon sınavları ve aşamaları sürecinin sembolik anlatımı olarak yorumlanır.”

“”Ölmek” sözcüğü Popol-Vuh kitabını yazanların torunları olan Chorti Kızılderililerinde aynı zamanda “yolculuk” anlamına gelir. Chorti’ler ölen kimsenin öte-âleme, ucu Tanrının elinde olan bir iple çekilerek göçtüğüne inanırlar. Maya dinine göre ölüm olayından sonra ikinci canı ya da way adı verilen ruhsal varlığı transtaki Şamanların yolculuğu gibi bir yolculuk yapar. Önce Xibalba (yeraltı âlemi) yolunu tutar; oradaki bekçi köpeğin yardımıyla bir ırmağı geçmesi gerekir. Gök katlarından birinde, hak edebilmiş olan ruhsal varlıkların ulaşabileceği, mutlu olunan bir cennet vardır.”

Mayaların beklediği bir yok oluş değil, değişimdir. Kurban vermek ise aslında kendi kendini feda etmek yani nefsini kurban etmektir. Tek yaratıcının çoklu tezahürü (yaratıcının fonksiyon ve nitelikleri) birin kitleye perdeli anlatımıdır. Ruh bu yapıda da tanrısal bir kıvılcımdır. Hayat ağaçları, bilgelik ve ebedilik ağacıdır. Farklı öykülerle kahramanın kendini imtihan etmesi, kusurlarını fark etmesi ve kendine hâkim olma yetisine kavuşabilmesi anlatılır. İyiliği de kötülüğü de bilmek önemlidir. İnsan ruhunun Tanrının ruhu ile birleşeceğine inanılmıştır. Ölmek onlar için seyahat etmek demektir.

Bebek doğunca ırmağın suyuna sokularak kötü tesirlerden temizlenir. Ölüm sonrası cehenneme iniş ruhun geçeceği sınavları temsil eder. Alçakgönüllülük yüceltilir, güzel ahlak önerilir, bilgi peşinde koşmak yüreklendirilir. Denildiği gibi: “Bilgi özgürlük getirir, cehaletse tutsaklık.” Üstün duygulara sahip olmak tüm kadim öğretilerin idealidir. Kişinin kahramanı okuyarak kendinden özgün bir kahraman çıkarma görev bilincine ulaşması istenir. Törenleri ve ritüellerinin özü, basit sembolik avam tipi fiiller değil, insanın kutsal olduğunu hissettiği öze dâhil olduğunu algıladığı biçimdedir.

Bilginin cehaletle, bilge kişilerin sürü insanı ile mücadeleleri birçok kadim öğreti de olduğu gibi Maya yazıtlarında da ele alınır. Tüm kadim inanç sistemleri ve geleneklerde kaynak bir olduğundan benzerlikler çokçadır. Maya inanç sistemi de kendine özgü yapısı ile kadim bilgeliği kendi bakış açısından yansıtmıştır. Zaman içerisinde öz, anlam yitirilmiş ve şekil baki kalmıştır. Şekil de her zaman yığınlarca sevilmiştir. Ezoterik-inisiyatik yolun yolcusuna düşen incelediği her yapıda perdeleri aralayıp gerçeği görebilmeye çalışmak olmalıdır. Bu yolun yolcusu birey her zaman “ben oluşmakta olanım” diyerek sürekli kendini yeni bilgi ve deneyimlerle geliştirmektedir.

“Su ve ateş her şeyi arındırır.” Chortiler